Υπερτρίχωση

Τι είναι η υπερτρίχωση;

Είναι η αύξηση της πυκνότητας, του μήκους και του πάχους των τριχών σε διάφορα μέρη του σώματος, η οποία μπορεί να διαπιστωθεί κλινικά και στα δύο φύλα. Διαφοροποιείται από τον δασυτριχισμό, ο οποίος αφορά μόνο σε γυναίκες και χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη τριχών σε μέρη του γυναικείου σώματος που κανονικά δεν έχουν τρίχες, όπως το άνω χείλος, οι παρειές, η μέση γραμμή της κοιλιάς, το στήθος, η πλάτη, το υπογάστριο και οι γλουτοί. Στους άνδρες, αυτές οι περιοχές του δέρματος είναι ορμονοεξαρτώμενες (ανδρογόνα) και παρουσιάζουν φυσιολογική τριχοφυία.

Πού οφείλεται;

Η υπέρμετρη ανάπτυξη των τριχών σε φυσιολογικές ή μη αναμενόμενες περιοχές του σώματος οφείλεται σε αυξημένες συγκεντρώσεις ανδρογόνων στο αίμα ή σε διαταραχή του λόγου των συγκεντρώσεων των ανδρογόνων προς τις αντίστοιχες των οιστρογόνων, υπέρ των πρώτων. Αίτια που μπορεί να προκαλέσουν αυξημένη συγκέντρωση ανδρογόνων σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας σχετίζονται με:

Τις ωοθήκες (σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, υπερθήκωση, όγκοι).

Τα επινεφρίδια (μη κλασσική υπερπλασία επινεφριδίων, σύνδρομο Cushing, αντίσταση στα γλυκοκορτικοειδή, διέγερση από ACTH-αδένωμα υπόφυσης, όγκοι).

Την κύηση (σπάνιοι καλοήθεις όγκοι που υποστρέφουν-luteoma, αμφοτερόπλευρη πολυκυστική διόγκωση των ωοθηκών στο 3ο τρίμηνο-hyperreactio luteinalis, ανεπάρκεια αρωματάσης στο έμβρυο).

Φάρμακα (τεστοστερόνη, αναβολικά, danazol, μινοξιδίλη, κυκλοσπορίνη, γλυκοκορτικοειδή, κάποια αντισυλληπτικά σκευάσματα).

Άλλες ενδοκρινολογικές παθήσεις (υπερπρολακτιναιμία, υποθυρεοειδισμός, παχυσαρκία).

Ιδιοπαθή υπερανδρογοναιμία.

Εμμηνοπαυσιακές καταστάσεις (ελάττωση των επιπέδων των οιστρογόνων).

Η ιδιοπαθής υπερτρίχωση αφορά σε συγκεκριμένες φυλές ή οικογένειες, χωρίς να υποκρύπτεται υποκείμενη παθολογία.

Πόσο συχνή είναι;

Αν και αυξημένη, η συχνότητα της υπερτρίχωσης στο γενικό πληθυσμό είναι δύσκολο να εκτιμηθεί, δεδομένης της πολυπαραγοντικής αιτιολογίας της. Δασυτριχισμός μπορεί να διαπιστωθεί στο 5-10% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας, ενώ στην Ελληνική επικράτεια το ποσοστό είναι ελαφρώς μεγαλύτερο, περίπου 15%. Οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες πάσχουν από το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Το 65% των Ελληνίδων με δασυτριχισμό αναφέρουν παρόμοια κατάσταση στη μητέρα ή υπερτρίχωση στον πατέρα, σε ποσοστό έως 60%.

Τι περιλαμβάνει η κλινική εξέταση της γυναίκας που παρουσιάζει υπερτρίχωση/δασυτριχισμό;

Τη λήψη καλού ιστορικού και την προσεκτική επισκόπηση. Από το ιστορικό μπορεί να αποκαλυφθούν συμπτώματα ή σημεία υπερανδρογοναιμίας που οφείλεται σε όγκους, όπως πρόσφατη έναρξη δασυτριχισμού (συνήθως τον τελευταίο χρόνο), απότομη εμφάνιση δασυτριχισμού μετά την 3η δεκαετία της ζωής, έντονα σημεία αρρενοποίησης, όπως κλειτοριδομεγαλία, έντονο και πρόσφατο βράγχος φωνής, αλωπεκία ανδρικού τύπου στο μέτωπο και αυξημένη μυϊκή μάζα.

Γυναίκες με φυσιολογική περιοδικότητα στην έμμηνο ρύση δεν είναι πιθανό να έχουν σοβαρή υπερανδρογοναιμία, αλλά μπορεί να πάσχουν από ιδιοπαθή υπερανδρογονισμό (φυσιολογική περίοδος και αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων) ή ιδιοπαθή δασυτριχισμό (φυσιολογική περίοδος και φυσιολογικά επίπεδα ανδρογόνων). Σε κάποιες από αυτές τις γυναίκες το υπερηχογράφημα των ωοθηκών μπορεί να αποκαλύψει και το 2ο κριτήριο για τη διάγνωση του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών. Οικογενειακό ιστορικό συμβατό με δασυτριχισμό, ακμή, διαταραχές εμμήνου ρύσεως, υπογονιμότητα, καρδιαγγειακή νόσο σε μικρή ηλικία και παχυσαρκία αυξάνει την πιθανότητα διάγνωσης συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών, ενώ η απουσία των στοιχείων του μεταβολικού συνδρόμου αυξάνει την πιθανότητα διάγνωσης μη κλασσικής μορφή συγενούς υπερπλασίας επινεφριδίων. Η λήψη του ιστορικού μπορεί να αποκαλύψει θεραπεία με φάρμακα που προκαλούν υπερτρίχωση, υπερπρολακτιναιμία (γαλακτόρροια) ή σύνδρομο Cushing (αύξηση του σωματικού βάρους και υπέρταση).

Την αξιολόγηση της έκτασης και της έντασης του δασυτριχισμού με τη χρήση της κλίμακας Ferriman-Gallway (F-G score). Η κλίμακα περιλαμβάνει την αξιολόγηση της ανάπτυξης των τριχών σε εννέα ορμονο-εξαρτώμενες περιοχές του σώματος: άνω χείλος, παρειές-πηγούνι, πρόσθιος θώρακας-στήθος, άνω κοιλία, κάτω κοιλία-εφήβαιο, άνω άκρα, κάτω άκρα, ράχη, κατώτερη οσφύ-γλουτοί. Σε κάθε περιοχή αποδίδεται βαθμολογία από 1 (ήπια ανάπτυξη τριχών) έως 4 (πολύ έντονη τριχοφυΐα) και αθροίζονται όλες οι βαθμολογίες. Συνολική βαθμολογία μεταξύ 8 και 15 θεωρείται συμβατή με ήπιο δασυτριχισμό, μεταξύ 16 και 25 με μέτριο και >25 με σοβαρό, ενώ βαθμολογία <8 θεωρείται φυσιολογική-αναμενόμενη. Οι αποφάσεις για θεραπευτική αντιμετώπιση της υπερτρίχωσης δεν στηρίζονται στη συνολική βαθμολογία της κλίμακας F-G, αλλά περισσότερο στο βαθμό που επηρεάζει την ψυχολογία της γυναίκας. Η χρήση της κλίμακας F-G έχει τους κάτωθι περιορισμούς:

A. Δεν μπορεί να αξιολογήσει αξιόπιστα την ανάπτυξη της τριχοφυΐας, γιατί πολλές γυναίκες έχουν ακολουθήσει κάποιας μορφής θεραπεία, πριν επισκεπτούν τον κλινικό ιατρό.

B. Η αξιολόγηση της συνολικής βαθμολογίας είναι διαφορετική σε γυναίκες διαφορετικών φυλών. Για παράδειγμα, βαθμολογία 7 μπορεί να θεωρηθεί αναμενόμενη-φυσιολογική για Καυκάσια, αλλά υψηλό για γυναίκα από την Ασία.

Γ. Η κλίμακα F-G δεν παρουσιάζει καλή συσχέτιση με τη συγκέντρωση των κυκλοφορούντων ανδρογόνων. Η βαθολογία της διαμορφώνεται και από άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη των τριχών, όπως η αλληλεπίδραση ανδρογόνων-υποδοχέων στο θύλακο της τρίχας.

Δ. Φυσιολογική βαθμολογία της κλίμακας F-G δεν μπορεί να αποκλείσει μια περιοχή με πολύ αυξημένη τριχοφυία.

Ε. Η κλίμακα F-G δεν παρουσιάζει καλή συσχέτιση με τη δυσφορία που μπορεί να παρουσιάζουν οι γυναίκες εξαιτίας της αυξημένης ανάπτυξης των τριχών, σε συγκεκριμένες περιοχές του σώματός τους.

Την αναζήτηση άλλων σημείων υπερανδρογοναιμίας, όπως ακμή, σμηγματόρροια, μελανίζουσα ακάνθωση (αντίσταση στην ινσουλίνη). Σημαντική είναι και η αναζήτηση σημείων συνδρόμου Cushing, όπως δερματικές ραγάδες, λεπτό δέρμα, πετέχειες ή/και εκχυμώσεις, υπερκλείδια εναπόθεση λίπους, συσσώρευση λίπους στον κορμό, μυική αδυναμία άκρων, χαρακτηριστικός ήβος από εναπόθεση λίπους στον αυχένα (buffalo hump).

Πώς γίνεται ο εργαστηριακός έλεγχος της υπερτρίχωσης/δασυτριχισμού;

Γίνεται μέτρηση επιπέδων τεστοστερόνης και DHEA’S. Όταν τα επίπεδά τους είναι πολύ αυξημένα, η πιθανότητα ανεύρεσης όγκου ωοθηκών ή επινεφριδίων αντίστοιχα είναι αυξημένη. Αυξημένες συγκεντρώσεις 17-ΟΗ προγεστερόνης επιβάλλουν έλεγχο για πιθανή μη κλασσική συγγενή υπερπλασία επινεφριδίων. Σε γυναίκες με διαταραχές εμμήνου ρύσεως ή αμηνόρροια σκόπιμο θεωρείται το test κυήσεως και η μέτρηση των επιπέδων προλακτίνης και TSH. Επί ισχυρής υποψίας συνδρόμου Cushing γίνεται προσδιορισμός ελεύθερης κορτιζόλης ούρων 24ώρου και προσδιορίζονται τα επίπεδα της κορτιζόλης ορού πρωί, μετά δοκιμασία καταστολής με 1mg δεξαμεθαζόνη που χορηγείται το προηγούμενο βράδυ. Το υπερηχογράφημα ωοθηκών θεωρείται απαραίτητο σε γυναίκες με πιθανό σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Η ίδια απεικονιστική εξέταση και η υπολογιστική τομογραφία επινεφριδίων βοηθούν στην ανεύρεση όγκων ωοθηκών ή επινεφριδίων που προκαλούν έντονη υπερτρίχωση, με πρόσφατη έναρξη και ταχεία επιδείνωση.

Είναι μόνιμη ή παροδική;

Εξαρτάται από το υποκείμενο αίτιο. Ο ιδιοπαθής υπερανδρογονισμός και ο ιδιοπαθής δασυτριχισμός θεωρούνται μόνιμες καταστάσεις, με ήπιες εξάρσεις και υφέσεις, ενώ ο δασυτριχισμός από φάρμακα ή παθήσεις που ελέγχονται σχετικά εύκολα, όπως η υπερπρολακτιναιμία, ο υποθυρεοειδισμός ή οι καλοήθεις όγκοι έχει υποστρέψιμα χαρακτηριστικά.

Ποια είναι η θεραπεία;

Η σύσταση για θεραπεία της υπερτρίχωσης/δασυτριχισμού εξαρτάται από το βαθμό που το πρόβλημα επηρεάζει ψυχολογικά τη γυναίκα και πρέπει να λαμβάνει υπόψη τους στόχους που μπορεί να επιτευχθούν και τα αίτια που προκαλούν την υπέρμετρη ανάπτυξη των τριχών. Είναι ευνόητο πως δεν έχει ένδειξη η μόνιμη αποτρίχωση σε γυναίκα με όγκο ωοθήκης, αν δεν αντιμετωπιστεί πρώτα η βασική νόσος. Οι μέθοδοι μπορεί να είναι:

Μη φαρμακευτικές: προσωρινή αφαίρεση των τριχών (κερί, ξύρισμα) ή μόνιμη αποτρίχωση (ηλεκτρόλυση, φωτοαποτρίχωση με Laser). Σε αρκετές περιπτώσεις συνδυάζονται με φαρμακευτική αγωγή.

Φαρμακευτικές, όπως:

ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΑ ΔΙΣΚΙΑ

Ελαττώνουν την παραγωγή των ανδρογόνων από την ωοθήκη ελαττώνοντας την έκκριση της LH, ελαττώνουν τη συγκέντρωση των ανδρογόνων ελαττώνοντας την SHBG και ελαττώνουν την έκκριση επινεφριδιακών ανδρογόνων. Επιπλέον, ρυθμίζουν την έμμηνο ρύση σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και εμποδίζουν την υπερπλασία του ενδομητρίου. Είναι αποτελεσματικά στο 60-100% των γυναικών με δασυτριχισμό, αλλά σημαντικό ρόλο παίζει και η υποκείμενη νόσος.

ΑΝΤΙΑΝΔΡΟΓΟΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

Συνήθως δεν χορηγούνται ως μονοθεραπεία, γιατί μπορεί να επηρεάσουν το αναπτυσσόμενο άρρεν έμβρυο σε πιθανή κύηση. Χορηγούνται σε συνδυασμό με αντισυλληπτικά δισκία και συνήθως όταν τα τελευταία δεν έχουν ικανοποιητικό αποτέλεσμα μετά θεραπεία 6 μηνών. Τα κυριότερα αντιανδρογόνα φάρμακα είναι:

Α. Η σπιρονολακτόνη. Πρόκειται για ανταγωνιστή του υποδοχέα της αλδοστερόνης και των ανδρογόνων. Ανταγωνίζεται, επίσης, τη διϋδροτεστοστερόνη (DHT) και αναστέλλει ένζυμα που συμμετέχουν στη βιοσύνθεση των ανδρογόνων.

B. Η οξεική κυπροτερόνη. Ανταγωνίζεται την DHT στη σύνδεση με τον υποδοχέα της και ελαττώνει την LH και την έκκριση ανδρογόνων από την ωοθήκη.

Γ. Η φιναστερίδη. Αναστέλλει την τύπου 2 5-α-ρεδουκτάση, ένζυμο που μετατρέπει την τεστοστερόνη σε DHT. Η DHT είναι η ορμόνη που κυρίως δρα στο θύλακο των τριχών. Δεν είναι αρκούντως αποτελεσματική, γιατί δεν αναστέλλει την τύπου 1 5-α-ρεδουκτάση, η οποία συμμετέχει και αυτή στην ανάπτυξη της τρίχας.

Δ. Η φλουταμίδη. Είναι ανταγωνιστής του υποδοχέα των ανδρογόνων. Χορηγείται κυρίως σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη και ανεπίσημα σε γυναίκες με δασυτριχισμό.

Ε. GnRH αγωνιστές. Αναστέλλουν την έκκριση γοναδοτροφινών από την υπόφυση και την παραγωγή ανδρογόνων από τις ωοθήκες. Είναι ακριβά φάρμακα και χορηγούνται σπάνια, σε γυναίκες που παρουσιάζουν υπέρταση με τη λήψη αντισυλληπτικών δισκίων.

ΣΤ. Τοπικές θεραπείες. Κρέμα εφλορνιθίνης, κρέμες ή διαλύματα που παρασκευάζονται με προσθήκη αντιανδρογόνων φαρμάκων. Είναι λιγότερο αποτελεσματικές, στοχεύουν σε περιορισμένης έκτασης περιοχές που το πρόβλημα παρουσιάζεται εντονότερο, αλλά στερούνται συστηματικών παρενεργειών.

Η σπιρονολακτόνη χορηγείται από αρκετούς κλινικούς ιατρούς, γιατί είναι σταθερή ως προ το αποτέλεσμά της και σχετικά φθηνή. Στις παρενέργειές της περιλαμβάνονται η υπερκαλιαιμία (σπάνια σε γυναίκες με καλή νεφρική λειτουργία και φυσιολογική έκκριση αλδοστερόνης), γαστρεντερικές διαταραχές και ανωμαλίες στην περίοδο. Οι τελευταίες μπορεί να αντιμετωπιστούν με αντικατάσταση της σπιρονολακτόνης από αντισυλληπτικό ή συγχορήγησή της με αντισυλληπτικό. Η φιναστερίδη χορηγείται ως θεραπεία λιγότερο συχνά, γιατί είναι ακριβότερο φάρμακο και μπορεί δυνητικά να επηρεάσει την ανάπτυξη των γεννητικών οργάνων του άρρενος εμβρύου, σε περίπτωση κύησης. Η φλουταμίδη είναι εξίσου ή περισσότερο αποτελεσματική από τα προηγούμενα φάρμακα, αλλά μπορεί να προκαλέσει ηπατοτοξικότητα, ακόμα και σε μέτριες δόσεις. Η οξεική κυπροτερόνη θεωρείται 2ης γραμμής θεραπεία, λόγω της ηπατοτοξικότητας που μπορεί να προκαλέσει.

Μπορεί να κληρονομηθεί;

Δεν κληρονομείται σε περιπτώσεις υπερτρίχωσης από χορήγηση φαρμάκων, σε εμμηνοπαυσιακές καταστάσεις και σε κάποιες περιπτώσεις όγκων. Τα υπόλοιπα αίτια που προκαλούν υπέρμετρη ανάπτυξη των τριχών παρουσιάζουν από ασθενές έως πολύ ισχυρό πρότυπο κληρονομικής μεταβίβασης. Όπως έχει αναφερθεί, 2 στις 3 Ελληνίδες με δασυτριχισμό αναφέρουν παρόμοια κατάσταση στη μητέρα ή υπερτρίχωση στον πατέρα, σε ποσοστό έως 60%.

Τηλέφωνο

0035726020826
0035796092274

00306945654202

Διεύθυνση

Κορυτσάς 30, διαμέρισμα 107 (Orphanides Court), 8010 ΠΑΦΟΣ

Ώρες Λειτουργίας

Δευτέρα 12.00μμ-19.30μμ
Τρίτη 8.30πμ-16.00μμ
Τετάρτη 12.00μμ-19.30μμ
Πέμπτη 12.00μμ-19.30μμ
Παρασκευή 8.30πμ-16.00μμ

Επικοινωνήστε μαζί μας